در معتقدات کهن ایرانی سپندارمذ یکی از امشاسپندان یا فرشتگان آیین زرتشتی است که نماد محبّت و مهرورزی به شمار می آید. در ایران باستان همه ساله روز پنجم اسفند جشنی برپا می شده است برای نکو داشت سپندارمذ. این امشاسپند یا فرشته دو وظیفه مهم بر عهده داشته است:یکی پاسداری و محافظت از زمین های سرزمین های آریایی و دیگری مراقبت از زنان نیک اهورایی سرزمین ایران.
خود این امشاسپند یا فرشته در باور نیاکان ما به صورت یک بانوی زیباروی تصور شده است که به دلیل حرمت و قداستی که داشته پنجمین روز هر ماه به نام وی نام گذاری گردیده و سپندارمذ روز یا اسفند روز نامیده شده است. و به این دلیل پنجم اسفند را جشن می گرفته اند که در چنین روزی نام ماه با نام روز یکی می شده است.ایرانیان کهن در پنجم اسفند هدیه دادن به بانوان خانواده ی خود را ضروری و لازم می دانسته اند و برخی مورخان نوشته اند که در این روز بانوی خانه،همسر خود را درون یک اتاق حبس می کرده و درب را به روی او قفل می نموده است سپس خواسته و تقاضای خود را مطرح می کرده و تا زمانی که همسرش با خواسته ی وی موافقت نمی نموده در حبس می مانده است!
با توجه به این سنت به این جشن مرد گیران یا مژد گیران نیز گفته اند و دقیقأ یادآور همان جشنی است که امروزه اروپاییها در ماه فوریه به نام جشن والنتاین یا جشن عشّاق برگزار می کنند. به احتمال بسیار باید گفت که والنتاین در غرب به تقلید از سپندارمذگان در شرق شکل گرفته و برای توجیه آن داستانی ساخته اند و آن ماجرا را به یک کشیش مسیحی نسبت داده اند.
مطلب از دکتر حمید طبسی
استاد زبان و ادبیات فارسی