هشتم مهر روز بزرگداشت مولوی چهره ی درخشان و برجسته ی شعر و ادب فارسی است، شاعر و عارفی دل آگاه که با سرودن شعرهایی حکیمانه و دلنشین نام خود را در تاریخ مشاهیر ادبیات جهان جاودانه کرد.

تاریخ ادبیات ایران همواره سرشار از وجود شاعران و نویسندگان بنامی است که با خلق اثرهایی ارزشمند در میان دیگر بزرگان و ادیبان جهان خوش درخشیده اند. جلال الدین محمد مشهور به مولانای رومی از جمله شاعرانی است که در زمینه ی عرفان و اشراق پر و بال گشود و مفهوم عشق را به شیوه های نظری و عملی برای صاحبدلان توجیه کرد.

نامش محمد و لقبش جلالدین است. از عنوان های او خداوندگار و مولانا در زمان حیاتش رواج داشته و مولوی در قرن های بعد در مورد او به کار رفته است.
در ششم ربیع الاول سال ۶۰۴ هجری قمری در شهر بلخ متولد شد. نیاکانش همه از مردم خراسان بودند. خود او نیز با اینکه عمرش در قونیه گذشت، همواره از خراسان یاد می کرد و خراسانیان آن سامان را همشهری می خواند.

پدرش ، بهاالدین ولدبن ولد نیز محمد نام داشته و سلطان العلما خوانده می شده است. وی در بلخ می زیسته و بی مال و مکنتی هم نبوده است . در میان مردم بلخ به ولد مشهور بوده است. بها ولد مردی خوش سخن بوده و مجلس می گفته و مردم بلخ به وی ارادت بسیار داشته اند. 

حکیم عمر خیام

28 اردیبهشت ماه بزرگداشت حکیم عمر خیام ,همه ساله چنین روزی به عنوان روز بزرگداشت حکیم عمر خیام گرامی داشته می شود .

ابوالفتح الدین عمر بن ابراهیم نیشابوری مشهور به خیام از برجسته ترین حکما و ریاضی دانان جهان اسلام در سال ۳۲۹ ه.ق در نیشابور دیده به جهان گشود.

«همایش بزرگداشت سعدی» به مناسبت روز بزرگداشت این شاعر و به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا با همکاری دانشگاه سالامانکا در محل سالن دانشکده زبان‌شناسی این دانشگاه برگزار شد.

در آیین افتتاح این مراسم پس از خوشامدگویی و اظهار خرسندی پروفسور کارمن فرناندز معاون آموزشی دانشگاه، کلمنته گونزالس مارتین رئیس دانشکده زبان‌شناسی در سخنانی ضمن تشکر از رایزنی فرهنگی برای همکاری در برگزاری این همایش به توضیح غنای فرهنگی ایران پرداخت و افزود: یکی از مفاخر ایرانی سعدی است که خوشبختانه بعضی از آثار او از جمله گلستان به اسپانیایی ترجمه شده است.

وی زبان فارسی را به عنوان زبانی ارزشمند که آثار برجسته جهان به این زبان مطرح شده‌اند دانست و افزود: در خصوص زبان فارسی در دانشگاه سالامانکا باید کارهای بیشتری صورت گیرد چرا که این زبان دارای غنای فوق‌العاده‌ای بوده و با آشنایی با آن می‌توان با بهترین متون در بین زبان‌های مختلف و مطرح جهان آشنا شد.

در ادامه علیرضا اسماعیلی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا در سخنانی ضمن تشکر از همکاری دانشگاه سالامانکا به بیان نکاتی در خصوص آثار سعدی پرداخت.

او با ارائه توضیحاتی درباره زندگی سعدی و معرفی دو اثر گلستان و بوستان وی یادآور شد: گلستان و بوستان یک دوره کامل از حکمت عملی است چرا که حوزه‌های مختلف مثل علم سیاست، اخلاق و حتی تدبیر منزل را با بهترین و نغزترین عبارات مطرح کرده است.

اسماعیلی در ادامه ضمن معرفی سعدی به عنوان سخنور برجسته‌ای که برای همه اقشار و طبقات و افراد موارد پندآموز داشته است افزود: هیچ‌کس به اندازه سعدی پادشاهان و صاحبان اقتدار را به حسن سیاست و دادگری دعوت نکرده و ضرورت دادگری را روشن نساخته است.

او آموزه‌های سعدی را برای همه افراد و همه طبقات قابل استفاده، کارآمد و موثر ارزیابی و بیان کرد: بزرگانی مثل حافظ، سعدی، مولانا و فردوسی جوهره تمدن و فرهنگ ایران هستند که امید داریم در این همایش کوتاه یک‌روزه استادان و دانشجویان با قسمتی از این فرهنگ و تمدن آشنا شوند.

در ادامه در دو نشست سخنرانان مقاله‌های خود را به شرح ذیل ارائه کردند:

1- دکتر خواکین رودریگز وارگاس با عنوان: طنز در آثار سعدی

2- دکتر مریم حق روستا با عنوان: موارد تعلیمی در آثار سعدی

3- دکتر نازیا بارانی با عنوان: سهراب سپهری: شاعر معاصر و نقاش پارسی / سی و ششمین سالگرد درگذشت وی

4- پروفسور آنتونی گنزالس کاربو با عنوان: خاکستر روشن: سوز پروانه از سعدی تا آلبرت لوین

به‌دلیل همزمانی سالروز درگذشت سهراب سپهری با روز بزرگداشت سعدی، یکی از مقالات همایش به موضوع سهراب سپهری و آثار او اختصاص یافت.

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی

اول اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایرانیان همزمان با سالروز تولد شیخ اجل سعدی كه فرهنگوران او را به‌عنوان استاد سخن می‌شناسند،یادروز سعدی نام گرفته است.

شرح زندگی نامه سعدی

شیخ مصلح الدین سعدی بی تردید بزرگترین شاعری است که بعد از فردوسی آسمان ادب فارسی را با نور خیره کننده اش روشن ساخت و آن روشنی با چنان تلألویی همراه بود که هنوز پس از گذشت هفت قرن تمام از تاثیر آن کاسته نشده است و این اثر تا پارسی برجاست همچنان برقرار خواهد ماند.تاریخ ولادت سعدی به قرینه ی سخن او در گلستان در حدود سال 606 هجری است. سعدی در آغاز گلستان چنین می گوید:«یک شب تأمل ایام گذشته می کردم و بر عمر تلف کرده تأسف می خوردم و سنگ سراچه دل را به الماس آب دیده می سفتم و این ابیات مناسب حال خود می گفتم:

در اقصای عالم بگشتم بسی         به سر بردم ایام با هر کسی

تمتع به هر گوشه ای یافتم         ز هر خرمنی خوشه ای یافتم

چو پاکان شیراز خاکی نهاد        ندیدم که رحمت بر این خاک باد

تولای مردان این پاک بوم              برانگیختم خاطر از شام و روم

دریغ آمدم زان همه بوستان         تهیدست رفتن سوی دوستان

به دل گفتم از مصر قند آورند                 بر دوستان ارمغانی برند

مرا گر تهی بود از قند دست          سخن های شیرین تر از قند هست

نه قندی که مردم به صورت خورند          که ارباب معنی به کاغذ برند»

نمي‌دانم تو را در ابر ديدم يا كجا ديدم
به هر جايي كه رو كردم فقط روي تو را ديدم

تو را در مثنوي، در ني، تو را در‌ هاي و هو، در هي
تو را در بند بند ناله‌هاي بي‌صدا ديدم

تو مانند ترنم، مثل گل، عين غزل بودي
تو را شكل توسل، مثل ندبه، چون دعا ديدم

دوباره ليلة القدر آمد و شوريدگي‌هايم
تب شعر و غزل گل كرد و شور نينوا ديدم

شب موييدن شب آمد و موييدن شاعر
شكستم در خودم از بس كه باران بلا ديدم

صدايت كردم و آيينه‌ها تابيد در چشمم
نگاهم را به دالان بهشتي تازه وا ديدم

نگاهم كردي و باران يك ريز غزل آمد
نگاهت كردم و رنگين كماني از خدا ديدم

تو را در شمع‌ها، قنديل‌ها، در عود، در اسپند
دلم را پَرزنان در حلقه پروانه‌ها ديدم

تو را پيچيده در خون، در حرير ظهر عاشورا
تو را در واژه‌هاي سبز رنگ ربنا ديدم

تو را در آبشار وحي جبرائيل و ميكائيل
تو را يك ظهر زخمي در زمين كربلا ديدم

تو را ديدم كه مي‌چرخيد گردت خانه كعبه
خدا را در حرم گم كرده بودم، در شما ديدم

شبيه سايه تو كعبه دنبالت به راه افتاد
تو حج بودي، تو را هم مروه ديدم، هم صفا ديدم

شب تنهاي عاشورا و اشباحي كه گم گشتند
تو را در آن شب تاريك، «مصباح الهدي» ديدم

در اوج كبر و در اوج رياي شام ـ ‌اي كعبه ـ

تو را هم شانه و هم شان كوي كبريا ديدم
دمي كه اسب‌ها بر پيكر تو تاخت آوردند
تو را‌ اي بي‌كفن، در كسوت آل عبا ديدم

دليل مرتضي! شبه پيمبر! گريه زهرا(س)
تو را محكمترين تفسير راز «انّما» ديدم

هجوم نيزه‌ها بود و قنوت مهربان تو
تو را در موج موج ربنا در «آتنا» ديدم

تو را ديدم كه داري دست در دستان ابراهيم
تو را با داغ حيدر، كوچه كوچه، پا به پا ديدم

تو را هر روز با ‌اندوه ابراهيم، همسايه
تو را با حلق اسماعيل، هر شب همصدا ديدم

همان شب كه سرت بر نيزه‌ها قرآن تلاوت كرد
تو را در دامن زهرا(س) و دوش مصطفي(ص) ديدم

تنور خولي و تنهايي خورشيد در غربت
تو را در چاه حيدر همنواي مرتضي ديدم

سرت بر نيزه قرآن خواند و جبرائيل حيران ماند
و من از كربلا تا شام را غار حرا ديدم

به يحيي و سياوش جلوه مي‌بخشد گل خونت
تو را ‌اي صبح صادق با امام مجتبي(ع) ديدم

تو را دلتنگ در دلتنگي شامي غريبانه
تو را بي‌تاب در بي‌تابي طشت طلا ديدم

شكستم در قصيده، در غزل، ‌اي جان شور و شعر
تو را وقتي كه در فرياد «ادرك يا اخا» ديدم

تمام راه را بر نيزه‌ها با پاي سر رفتي
به غيرت پا به پاي زينب كبري(س) تو را ديدم

دل و دست از پليدي‌هاي اين دنيا شبي شستم
كه خونت را حناي دست مشتي بي حيا ديدم

چنان فواره زد خون تو تا منظومه‎ي شمسي
كه از خورشيد هم خون رشيدت را فرا ديدم

مصيبت ماند و حيرت ماند و غربت ماند و عشق تو
ولا را در بلا جستم، بلا را در ولا ديدم

تصور از تفكر ماند و خون تو تداوم يافت
تو را خون خدا، خون خدا، خون خدا ديدم

علیرضا قزوه

سال 1375 بود که اختصاص روزهایی از سال به دو شاعر بزرگ شیرازی، سعدی و حافظ به ذهن کوروش کمالی سروستانی رسید. او در آن زمان، رییس بنیاد فارس شناسی بود و برنامه هایی برای توسعه فرهنگی استان داشت. کمالی سروستانی این ایده را بر اساس تجربه برخی کشورهای دیگر مثل ترکیه در مورد مولوی و انگلستان در مورد شکسپیر مطرح کرد. او شک نداشت که می خواهد ایده بزرگداشت حافظ و سعدی در روزهای معینی از سال را عملی کند ولی باید در مورد انتخاب این روزها با دیگران مشورت می کرد.

به همین دلیل موضوع را با جمعی از ادیبان مانند بهاءالدین خرمشاهی، منصور رستگار فسایی و شادروان عبدالحسین زرین کوب و نیز جمع ادبی یاران یکشنبه در میان نهاد. در نهایت، روز اول اردیبهشت ماه یاد روز سعدی نام گرفت و 20 مهر ماه به عنوان روز بزرگداشت حافظ انتخاب شد.

در مورد اول اردیبهشت ماه بین ادیبان اجماع وجود داشت زیرا سعدی گلستان و بوستان را در اردیبهشت ماه سروده و در ابتدای گلستان نیز از اردیبهشت ماه جلالی سخن گفته است. اما در مورد اختصاص بیستم مهر ماه به روز حافظ اتفاق نظر وجود نداشت.

کمالی سروستانی در مورد دلیل انتخاب این روز می گوید: ما نمی توانستیم در فصل بهار دو روز را به شاعران شیرازی اختصاص دهیم. در دو فصل تابستان و زمستان هم آب و هوای شیراز چندان مناسب نیست به همین دلایل سه فصل مذکور کنار گذاشته شد.

او می افزاید: اما چند دلیل برای انتخاب بیستم مهرماه به عنوان روز حافظ وجود داشت. از یک سو آب و هوای شیراز در فصل پاییز و به وی‍ژه مهر ماه دوباره بهاری می شود. ازسوی دیگر کلمه مهر در اشعار حافظ زیاد تکرار شده است و به عبارت دیگر بسامد واژگانی آن بالاست به گونه ای که فقط خود کلمه مهر بدون مشتقاتش 70 بار در دیوان او به کار رفته است.

این کلمه در معانی مختلف در دیوان حافظ دیده می شود؛ هم به معنای مهر، محبت خورشید و هم به عنوان اشاره ای به جشن مهرگان. به همین دلایل به نظر می رسید مهر ماه زمان مناسبی برای بزرگداشت حافظ باشد.

  اما چرا بیستم مهر ماه؟ کمالی سروستانی پاسخ می دهد:

20  عددی است که در یاد می ماند، همچنین می تواند یک ارزش گذاری برای شعر حافظ هم تلقی شود. ضمن آنکه در روز بیستم مهر ماه، مدت زمان قابل توجهی از آغاز به کار مدارس و دانشگاه ها نیز گذشته است و اذهان مردم مشغول واقعه شروع سال تحصیلی نیست.

پس از رایزنی با تعدادی از ادبا و انتخاب روزهایی برای بزرگداشت سعدی و حافظ در سال 1376، این امر اعلام شد. پیش از آن هیچ روزی در ایران به عنوان یک روز فرهنگی و به نام شاعر یا نویسنده ای نامگذاری نشده بود. اما این روزها هنوز جنبه رسمی نداشتند.

بسوز ای دل که امروز اربعین است
عزای پور ختم المرسلین است
قیام کربلایش تا قیامت
سراسر درس، بهر مسلمین است
بار بگشایید اینجا کربلاست

♦.♦.♦.♦.♦.♦.♦♦.♦.♦.♦.♦.♦.♦.♦

آب و خاکش با دل و جان آشناست
اربعین است اربعین کربلاست
هر طرف غوغایی از غم ها به پاس

اربعین حسینی برشما تسلیت باد

  ولادت حضرت امام رضا(ع)

اللهّم صلّ علی   علی ابن موسی الرّضا ...

                                                                                          صلوات خدا به تو که بضعه‌ی پیغمبری

صلوات خدا به تو که آیه ای از کوثری

                                                                                          صلوات خدا به تو که چون گلی معطّری

صلوات خدا به تو که جلوه ای از داوری

اللهم صلّ علی علی ابن موسی الرّضا ...

                                                                                          خدا از من رضا شود گر قلب تو رضا شود

از فیض تو هر شوره زار گلشنی با صفا شود

                                                                                          بیماریِ جان و دلم در حَرَمت صفا شود

گواهیِ نوکری ام با دست تو امضا شود

اللهم صلّ علی علی ابن موسی الرّضا ...

                                                                                           منم منم آنکه کند هر لحظه هر جا یاد تو

خوانم خوانم إذن دخول دمِ بابُ الجوادِ تو

                                                                                            بستم آقا دخیلِ جان بر پنجره فولاد تو

کبوترم کبوترم در صحنِ گوهرشادِ تو

اللهم صلّ علی علی ابن موسی الرّضا ...

                                                                                            من سائلی در مانده ام صدقه بر گدا بده

مُرده ام از فرط گنه بر روحِ من بقا بده

                                                                                            اشک و سوز و حالِ دعا بر منِ بی نوا بده

جان مرا از من بگیر به من یک کربلا بده

اللهم صلّ علی علی ابن موسی الرّضا ...

سیمین بهبهانی شاعر و غزل سرای برجسته در ساعات اولیه بامداد روز سه شنبه در بیمارستان پارس تهران دار فانی را وداع گفت. بهبهانی مدتی قبل به دلیل مشکلات قلبی و تنفسی در بیمارستان بستری و 15 مردادماه به کما رفته بود. این شاعره پرآوازه کشورمان 28 تیر 1306 خورشیدی در تهران به دنیا آمد. نام خانوادگی خود او خلیلی و فرزند عباس خلیلی (شاعر و نویسنده و مدیر روزنامه اقدام) و نبیره حاج ملاعلی خلیلی تهرانی بود و پدرش به دو زبان فارسی و عربی شعر می گفت و 1100 بیت از ابیات شاهنامه فردوسی را به عربی ترجمه کرده و رمان نویس هم بود. بهبهانی در 1348 به عضویت شورای شعر و موسیقی در آمد. سیمین بهبهانی به بانوی غزل شهرت داشت و به خاطر تسلطی که بر اوزان شعر فارسی داشت و وزن های جدیدی که خود ایجاد کرده بود، مورد استقبال سازندگان آثار موسیقایی قرار گرفت. وی قالب های کهن را در شکل تازه و با مضامین مدرن عرضه می کرد و به دلیل خلاقیت در این امر٬ «نیمای غزل» لقب گرفت. سه تار شکسته٬ جای پا٬ چلچراغ٬ مرمر٬ رستاخیز٬ خطی ز سرعت و از آتش٬ دشت ارژن٬ آن مرد، مرد همراهم٬ کاغذین جامهٔ٬ کولی و نامه و عشق٬ عاشق تر از همیشه بخوان٬ شاعران امروز فرانسه و با قلب خود چه خریدم از جمله آثار این نویسنده و شاعر است.

بوی گلهای بهشتی ز فضا می آید
عطر فردوس هم آغوش صبا می آید
نوگل مصطفوی ، زینت باغ علوی
مظهر پنج تنشعبان شد و پیک عشق از راه آمد

عطر نفس بقیه الله آمد

با جلوه سجاد و ابوالفضل و حسین

یک ماه و سه خورشید در این ماه آمد
آل عبـــــــــــــا می آید

ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد

دل رمیده ی ما را انیس و مونس شد

نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت

به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

به نام افریننده ی او..

عید سعید مبعث بر پیروان مبارک

مبعث نور اقدس بر عاشقان مبارک

شد منتخب محمد ان نورپاک ایزد

این خاتم نبوت بر مومنان مبارک

جشن رسالت امد ای رهروان احمد

یا خاتم النبیین این امتحان مبارک

باید که دل قوی داشت از آفت زمانه

این عید پر صلابت بر انس وجان مبارک 

روزهای پر از عشق

روزهای بی محبت می رود از روزگار

می رسد عاشق به کوی عشق یار

می دهد عشق زمین این روز بار

می دهد عاشق به دست یار نار

نزد فرهاد بیستون یک تل خاک

عشق سازد این زمین را پاک پاک

دلبران عاشق -لیلی سرشت

مشق عشق را باجنون خواهند نوشت

می کند عشق هر سیاهی را سپید

عشق در جان زمین خواهد دمید

هرچه جور و بی وفایی مرده باد

روزگارت پر زعشق -پاینده باد

سپندار مذگان روز عشاق ایرانی مبارک باد.....